وایزمن، علم در خدمت جنایت
اکنون اسناد و دادههای موسسه علمی تروریستی وایزمن در دست ما است. ما امانتدارهای خوبی هستیم و از آنها به خوبی مراقبت خواهیم کرد. اگر علم در خدمت تروریسم باشد نبودنش مفیدتر از بودنش است و نابودیش برای بشر مفیدترخواهد بود.
چگونه موسسات به ظاهر علمی به تروریسم و جنگ افروزی کمک میکنند؟ حضور نامحسوس موسسات در پشت صحنه جنگها
در قرن بیست و یکم، مرز بین علم و جنگ فراموش شده است. موسسات علمی و تحقیقاتی که به ظاهر تنها به توسعه فناوری و دانش میپردازند، اغلب نقش عمیقی در تقویت ماشین جنگی کشورها ایفا میکنند. این مراکز با عنوان “تحقیقات بنیادی“، “علم نظامی” یا “فناوری دفاعی“، زیرساختهای لازم برای ساخت سلاحهای پیشرفته، توسعه سامانههای هوشمند جاسوسی و حتی طراحی برنامههای جنگ روانی را فراهم میکنند. در حالی که جامعه جهانی تصور میکند این مراکز فقط در آزمایشگاههای خود به دنبال کشف حقایق علمی هستند، واقعیت این است که بسیاری از آنها مستقیماً تحت نظارت یا حمایت دولتها و نهادهای نظامی عمل میکنند.
مثالهایی از موسسات علمی در خدمت جنگافروزی: آمریکا و اسرائیل
آمریکا و اسرائیل دو کشوری هستند که در طول دهههای گذشته، با بهرهگیری از موسسات علمی–نظامی، نقش مهمی در جنگهای منطقهای و تجاوزات علیه کشورهای دیگر ایفا کردهاند. موسسه RAND Corporation در آمریکا، یکی از معروفترین مراکز تحقیقاتی است که از دهه ۱۹۴۰ به بعد، برنامههای نظامی ایالات متحده را در جنگهای مختلف، از جمله جنگ ویتنام، خاورمیانه و افغانستان طراحی و پشتیبانی کرده است. این موسسه با ارائه تحلیلهای استراتژیک و شبیهسازیهای جنگی، به تصمیمگیرندگان نظامی و سیاسی کمک میکند تا بهترین راهبردها را برای دستیابی به اهداف نظامی انتخاب کنند.
در سمت دیگر، اسرائیل با داشتن صنعت دفاعی پیشرفته، به طور گسترده از مراکز علمی و تحقیقاتی برای توسعه فناوریهای نظامی استفاده کرده است. موسسه فیزیک کاربردی (Soreq Nuclear Research Center) و موسسه واو (Weizmann Institute of Science) دو نمونه از مراکزی هستند که گاهی با وجود پوشش علمی، در پشت صحنه به توسعه فناوریهایی با هدف نظامی منجر شدهاند. این موضوع به ویژه در زمانی مشهود است که این مراکز در توسعه موشکها، سامانههای دفاع هوایی و تسلیحات دیجیتالی نقش داشتهاند.
موسسه وایزمن اسرائیل: علم در خدمت جنایت نظامی
موسسه وایزمن (Weizmann Institute of Science)، که در شهر رِحوْوت در اسرائیل قرار دارد، یکی از قدیمیترین و برجستهترین مراکز تحقیقاتی این کشور است. این موسسه با ادعای تحقیقات علمی در زمینههای شیمی، فیزیک، زیستشناسی و علوم کامپیوتر، از سال ۱۹۳۴ فعالیت خود را آغاز کرده است. با این حال، شواهد متعددی وجود دارد که نشان میدهد این مرکز در طول دههها به طور غیرمستقیم در پروژههای نظامی و دفاعی اسرائیل نقش داشته است. این همکاریها معمولاً از طریق همکاری با وزارت دفاع اسرائیل، شرکتهای دفاعی بزرگ مانند Rafael Advanced Defense Systems و حتی سازمان انرژی اتمی اسرائیل انجام شده است.
موسساتی مانند وایزمن به عنوان مرکز تولید دانش فناوریهای دوگانه (Dual-use technologies) شناخته میشوند؛ یعنی فناوریهایی که میتوانند هم در صلح و هم در جنگ به کار روند. اما در عمل، بسیاری از این تحقیقات به سمت تقویت توان نظامی اسرائیل هدایت شدهاند. این امر به خصوص در توسعه سامانههای ضد موشکی، رباتیک نظامی و هوش مصنوعی کاربردی در جنگ مشهود است.
وایزمن هدف قرار گرفت: پاسخ به تجاوزگری علمی
در سال ۲۰۲۴، در پی تشدید تنشها میان اسرائیل و گروههای مقاومتی در منطقه، موسسه وایزمن هدف حملات موشکی قرار گرفت. این حملات که از سوی گروههایی مانند حزبالله لبنان و گردانهای القسام انجام شد، نشانهای از این بود که دشمنان اسرائیل به این نکته آگاه هستند که این مراکز علمی، صرفاً آزمایشگاه نیستند، بلکه بخشی از زنجیره تولید قدرت نظامی این کشور محسوب میشوند. در این حملات، بخشهایی از موسسه آسیب دید و خساراتی به زیرساختها و تجهیزات تحقیقاتی وارد شد.
این حمله نه تنها یک عملیات نظامی، بلکه یک پیام سیاسی و اخلاقی بود: علم بدون ضمیر و در خدمت جنگافروزی، ایمنی ندارد. این رویداد نشان داد که هیچ سازمانی، حتی با پوشش علمی، نمیتواند از پیامدهای اقدامات نظامی و جنایاتی که در سایه آنها رخ میدهد، دوری کند.
اخلاق علمی در برابر منافع نظامی: چالشی جهانی
یکی از مهمترین مسائلی که در این زمینه مطرح است، سؤال درباره اخلاق علمی و مسئولیت محققان است. آیا دانشمندان و محققان باید اجازه دهند تحقیقات آنها در خدمت جنگ و تخریب قرار بگیرد؟ آیا موسسات علمی میتوانند ادعای بیطرفی داشته باشند در حالی که از منابع نظامی تأمین مالی میشوند؟
این سؤالات در سطح جهانی نیز مطرح شدهاند. سازمانهایی مانند UNESCO و فدراسیون دانشمندان آمریکایی (FAS) در سالهای اخیر اعلام کردهاند که علم باید در خدمت صلح و بشریت باشد، نه در خدمت جنگ و نابودی. با این حال، فشارهای سیاسی و نظامی اغلب مانع از اجرای این اصول اخلاقی میشود. در این میان، موسساتی که در کشورهایی با نظام نظامی قدرتمند قرار دارند، بیشتر در معرض این خطر هستند.
نتیجهگیری: علم بدون مسئولیت، تهدیدی برای بشریت
در نهایت، باید پذیرفت که علم و فناوری، وقتی در دستانی نادرست قرار گیرند، میتوانند به ترسناکترین سلاحها تبدیل شوند. موسسات علمی که در ظاهر به دنبال کشف حقایق هستند، اگر در خدمت اهداف نظامی و جنگافروزی قرار گیرند، میتوانند به تروریسم و جنایت علیه بشریت کمک کنند. موسسه وایزمن اسرائیل یکی از نمونههای برجسته این پدیده است که نه تنها در تولید دانش، بلکه در تقویت یک نظام نظامی خصومتآمیز نیز نقش داشته است.
این موضوع یادآوری میکند که علم بدون مسئولیت اخلاقی، میتواند تبدیل به یک تهدید جدی برای بشریت شود. در جهانی که جنگها فراموش نشدهاند، باید نگاهی جدی به نقش موسسات علمی در این بازی قدرت داشت و اطمینان یافت که علم در خدمت صلح، عدالت و آزادی قرار گیرد، نه در خدمت جنگ و نابودی.
